Szpotawość kolan to okoliczność w której staw kolanowy ustawia się do boku- do zewnętrznej strony. O ile szpotawość tyczy się obu nóg będą one układały się w swoisty sposób.
Co się dzieje jak kolano jawi się być szpotawe ?
W prawidłowych warunkach kość udowa ślizga się wobec kości podudzia (piszczelowa i strzałkowa) zachowując stosowne ustawienie. Jakość tegoż ślizgu będzie dobra gdyż kolano jest stabilizowane:
od bocznej strony za pośrednictwem:
-więzadła poboczne kolana,
-ścięgna mięśni przebiegających tym rejonem np. napinacza powięzi szerokiej,
-łąkotkę boczną, która jak klin wetknięta jest w kolano,
-lokalne mięśnie stabilizujące,
od strony wewnętrznej z kolei stabilizację umożliwiają:
-więzadła poboczne przyśrodkowe,
-ścięgna mięśni bignących tymże rejonem np. przywodziciele,
-łąkotka przyśrodkowa, która jak klin wetknięta jest w kolano,
-lokalne mięśnie stabilizujące.

Właściwe ustawienie kości wobec siebie zdaje się być nadrzędne do pracy wyżej przytoczonych struktur. W przypadku gdy jednakże kolano ucieka do boku (szpotawość) zaburza to położenie łąkotki bocznej, która to nie ślizga się poprawnie, napięcie torebki stawowej oraz dodatkowo więzadeł od strony bocznej, krytycznie oddziałuje na działanie mięśni przebiegających w tym obszarze.
Szpara stawowa kolana się poszerza a sam staw traci swoją stabilność i będzie w wyższym stopniu skłonny na kontuzję polegającą na „ucieknięciu kolana do boku”, grozi to uszkodzeniem więzadeł pobocznych czy chociaż kontuzji łąkotki.
Przychodzi dodać, iż jeżeli szpara stawowa po stronie zewnętrznej zostaje poszerzona, to po stronie przyśrodkowej- być może dojdzie do zmniejszenia szpary stawowej, a co za tym idzie do większej kompresji na łąkotkę przyśrodkową- taka sytuacja powiększa zagrożenie urazu łąkotki przyśrodkowej !

Dlaczego kolano jest szpotawe ?
To fundamentalne pytanie które to warto sobie postawić zanim przystąpimy do leczenia.
Powodów może istnieć wiele- niewłaściwe ustawienie kości względem siebie, rozluźnienie aparatu więzadłowego w kolanie, niewłaściwe ustawienie miednicy, lub choćby niewłaściwe ustawienie stawu skokowego.

Z różnorodnych czynników kość udowa będzie w stanie się skręcić wobec kości podudzia osłabiając zewnętrzną część stawu.
Co z tym zrobić ?
Aby wziąć się za leczenie tego typu przypadłości należy, w pierwszej kolejności wykryć przyczynę owego stanu rzeczy. Żeby to zrobić mamy możliwość zrealizować:
-testy więzadeł kolana- by zweryfikować czy jest poprawnie stabilizowane,
-testy mięśniowe- iżby sprawdzić czy napięcie mięśni jest właściwe,
- testy łąkotek- żeby ocenić czy pracują dobrze i są dobrze ustabilizowane,
-należy przetestować ustawienie i zakresy ruchu stopy- jej niewłaściwe ułożenie będzie w stanie wywoływać rotację podudzia względem kości udowej,
-trzeba zbadać ustawienie miednicy i zakresy ruchu stawu biodrowego- nieprawidłowości w tym rejonie posiadają możliwość powodować skręcenie kości udowej w stosunku do kości podudzia.

Po pierwsze skrupulatne badanie.
Gdy już odnotujemy, iż coś okazuje się być nie tak, iż kolano naszego dziecka ucieka, ustawia się nieprawidłowo, bądź dziecko skarży się na ból postanawiamy zapisać się się do specjalisty- tylko do jakiego ? Większa część rodziców udaje się do lekarza pierwszego kontaktu, jednakże ten rzadko kiedy bywa biegły w ortopedii czy rehabilitacji. Dlatego też wypisuje skierowanie do lekarza ortopedy, który to ma ocenić i zdiagnozować problem. Tutaj z reguły rodzi się pierwsze zaskoczenie, albowiem do lekarza specjalisty przeważnie czeka się w kolejce i to całkiem sporo. Na takiej wizycie lekarz powinien wskazać problem, a, także jego źródło- bo to jest istotne w procesie fizjoterapii. Powinien skontrolować postawę dziecka, zbadać zakresy ruchu (nie tylko kolan, ale też wszystkich stawów kończyny dolnej i miednicy. Trzeba zbadać także stabilność poszczególnych stawów a, także działanie więzadeł. Gdy już odbędziemy tego rodzaju wizytę, lekarz przebada dziecko i wykryje problem którym są szpotawe kolana pewnie wystawi skierowanie na rehabilitację. W takowym skierowaniu będzie napisane rozpoznanie: „Kolana szpotawe” a, także, jakiego typu zabiegi przeprowadzić, zazwyczaj okaże się to: gimnastyka korekcyjna i ewentualnie masaż, plus fizykoterapia. Tutaj rodzi się pierwszy zgrzyt, bo skoro lekarz bada dziecko, zna przyczynę problemu a dla fizjoterapeuty przedstawia tylko skierowanie na ćwiczenia korekcyjne- to skąd fizjoterapia sanok ma mieć pojęcie jakiego rodzaju to ćwiczenia ? Przecież gatunek prowadzonej gimnastyki będzie zależał od tego jakie jest podłoże problemu, czy jest przykurcz w biodrze ? A może mięśnie stabilizujące kolano mają zbyt niskie napięcie i kolano jest niestabilne - wówczas ćwiczenia będą wyglądały zupełnie odmiennie. Zachodzi wobec tego pytanie- czy rehabilitant nie powinien sam przebadać i zdiagnozować dziecka ? A jeśli tak, to po co w tymże łańcuchu wstawiać lekarza rodzinnego i ortopedę ?
W czasie ćwiczeń.
Podczas gdy dziecko jest już na rehabilitacji musimy się upewnić, że wykonuje dobre ćwiczenia ! Częstokroć bowiem przydaża się tak, że przez natłok pracy i pacjentów prowadzi się taką gimnastykę w grupach. Co więcej, są to grupy łączone z dziećmi które posiadają odmienne schorzenia. Wskazane jest więc zaryzykować pytanie- czy dziecko które ma szpotawe kolana, ma przeprowadzać te same ćwiczenia co dziecko z odstającą łopatką ? Oczywiście, że nie. Takie przypadki muszą być wykonywane oddzielnie, mieć indywidualnie dopasowane ćwiczenia i wykonywać je pod okiem fizjoterapeuty. Biorąc pod uwagę, że szpotawe kolano może mieć różnorodne przyczyny z przekonaniem można stwierdzić, iż dwie osoby posiadające szpotawe kolana mogą robić inny wariant ćwiczeń gdyż przyczyna ich problemu wydaje się inna !
Co mam zrobić jeśli moje dziecko ma szpotawe kolana ?
Z wcześniej opisanego tekstu warto wyciągnąć jeden wniosek. Możesz włóczyć się po lekarzach w celu odnalezienia poprawnej diagnozy i zlecenia rehabilitacji, ewentualnie możesz też udać się do fizjoterapeuty, który to przebada, zdiagnozuje i wykona rehabilitację Twojego dziecka.